Jan Chryzostom
Jan Chryzostom (gr. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ), Jan Złotousty (cs. Иоа́нн Златоу́ст, архиепископ Константинопольский ; ur. przed 350 w Antiochii, zm. 14 września 407) – biskup Konstantynopola, pisarz chrześcijański, uznawany za największego kaznodzieję kościoła wschodniorzymskiego, doktor Kościoła, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.
Wraz ze śś. Bazylim Wielkim i Grzegorzem z Nazjanzu jest uznawany za jednego z największych ojców Kościoła tradycji bizantyńskiej. Zreformował tekst anafory liturgii Eucharystii, nazwanej odtąd jego imieniem i odprawianej w Cerkwi prawosławnej i Kościołach greckokatolickich w ciągu prawie całego roku liturgicznego.
Urodził się około 347 (według źródeł zachodnich – około 349) w Antiochii Syryjskiej, w zamożnej rodzinie – jego ojciec był wysokiej rangi oficerem. Ojciec zmarł wkrótce po narodzinach Jana, który był wychowywany przez matkę Antuzę, pochodzącą z Grecji. Był uczniem pogańskiego filozofa Libaniosa i Ammiana Marcellina, najwybitniejszego historyka późnego antyku. W swoich mowach naśladował styl Demostenesa.
Chrzest przyjął mając 20 lat, po czym został lektorem u boku biskupa Antiochii Melecjusza. Prowadził ascetyczne życie. W 371 r. opuścił Antiochię i udał się na pustynię. Po sześciu latach bycia pustelnikiem powrócił i przyjął święcenia kapłańskie. Od 381 r. nauczał w kościołach Antiochii, a dzięki swym zdolnościom krasomówczym zyskał przydomek „Złotousty”. Stał się sławnym kaznodzieją. W 397 został patriarchą Konstantynopola. W stolicy odprawiał nabożeństwa, w których chwalił zasady ubóstwa, wstrzemięźliwości i jałmużny, a jednocześnie piętnował nadużycia na dworze cesarskim. W 403 r. cesarzowa Eudoksja, żona cesarza Arkadiusza, wraz z biskupami na synodzie „pod dębem” doprowadziła do pozbawienia Jana urzędu i zesłania na banicję. Początkowo wyroku synodu nie wykonano. Jednak, ponieważ Jan kontynuował wystąpienia przeciwko cesarzowej, ostatecznie wygnano go do Armenii. Stamtąd nadal słał krytyczne listy do Konstantynopola, dlatego postanowiono zesłać go na wybrzeże Morza Czarnego. Nie dotarł tam jednak, gdyż zmarł w drodze z wycieńczenia. Tuż przed śmiercią rzekł „Chwała Bogu za wszystko”. Relikwie św. Jana Chryzostoma zostały później umieszczone w Konstantynopolitańskim kościele Świętych Apostołów.
Za życia był nieustraszonym obrońcą moralności, piętnującym nadużycia wiernych, nawet cesarzy – to właśnie ściągnęło na niego prześladowania. Jan Złotousty uprawiał również teologię – zajmował się chrystologią, zagadnieniami grzechu pierworodnego, pokuty i kapłaństwa, a przede wszystkim Eucharystią („doktor Eucharystii”).
Wśród dzieł przypisywanych Janowi Chryzostomowi jest bardzo wiele utworów wątpliwego pochodzenia, stąd, jak zwrócił uwagę Marek Starowieyski, koniecznym instrumentem jakiejkolwiek pracy nad dorobkiem biskupa Konstantynopola są dwie publikacje: Clavis Patrum Graecorum, Turnhout 1974 z Supplementem z 1998 r., opublikowane w ramach serii greckiej kolekcji Corpus Christianorum oraz Repertorium Pseudochrysostomicum J. de Aldama, wydane w Paryżu w 1965 roku.
Dzieła Jana Chryzostoma (22 tomy) obejmują m.in.:
27 stycznia 438 r. relikwie świętego trafiły do Konstantynopola. Ciało złożono w kościele Dwunastu Apostołów. W 1489 r. sułtan turecki Bajazyd II, podarował je królowi francuskiemu Karolowi VIII.
Od 1627 r. relikwie znajdują się w Rzymie, w bazylice św. Piotra, w kaplicy Chóru. Jego relikwie znajdują się dzisiaj także na Górze Athos, w Brugii, Clairvaux, Dubrowniku, Kijowie, Moguncji, Messynie, Moskwie, Paryżu i Wenecji.
W 2004 r. część relikwii została przekazana z Watykanu do Patriarchatu Konstantynopola. Są one wyeksponowane w katedrze św. Jerzego, siedzibie Patriarchy.
W 1568 papież Pius V ogłosił go doktorem Kościoła.
Święty Jan Złotousty jest patronem kaznodziejów i Konstantynopola.
Obowiązkowe wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim w zwyczajnej formie rytu rzymskiego obchodzone jest 13 września, natomiast w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego 27 stycznia. Cerkiew prawosławna wspomina świętego kilkakrotnie z uwagi na kult, jakim darzy świętego: 27 stycznia/9 lutego, tj. 9 lutego według kalendarza gregoriańskiego (w rocznicę przeniesienia relikwii), 14/27 września, tj. 27 września (w rocznicę śmierci), 13/26 listopada, tj. 26 listopada oraz razem ze świętymi – Bazylim Wielkim i Grzegorzem z Nazjanzu 30 stycznia/12 lutego, tj. 12 lutego.
W ikonografii święty przedstawiany jest jako starszy mężczyzna z krótką, niekiedy spiczastą bródką i łysiną czołową, odziany w biskupie szaty typu bizantyjskiego.
Prawą rękę ma uniesioną w błogosławieństwie, w lewej trzyma ewangelię, niekiedy krzyż.
Często spotykany jest na ikonach „Trzech Wielkich Hierarchów” razem ze św. Bazylim Wielkim i św. Grzegorzem Teologiem, spośród których wyróżnia się przede wszystkim najkrótszą brodą.
W sztuce zachodniej jego atrybutem jest również osioł i pisarskie pióro.
Jesteśmy wdzięczni, że jesteś z nami, czy podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj nas, zobacz również nasz pracę na kanale Youtube i kliknij subskrybuj. Zapoznaj się również listę pieśni i modlitw, a także przyjrzyj się bliżej wszystkim Świętym i Błogosławionym.
Święci: Jan Chryzostom
0 comments