Benedykt z Nursji

Benedykt z Nursji

Benedykt z Nursji (łac. Benedictus Nursinus; ur. ok. 480 w Nursji, zm. 21 marca 543 albo 547 w Monte Cassino) – święty Kościołów katolickiego, starokatolickiego, anglikańskiego, luterańskiego oraz ormiańskiego i prawosławnego. Eremita, mnich i opat, według tradycji autor reguły benedyktyńskiej. Jeden z ojców Kościoła, główny patron Europy, uważany za duchowego ojca wszystkich mnichów Zachodu.

Na temat życia Benedykta zachowało się niewiele danych. Pochodzą one głównie z drugiej części Dialogów papieża Grzegorza Wielkiego.

Urodził się około 480 roku w Nursji w religijnej, zamożnej rodzinie. Jego siostrą bliźniaczką była Scholastyka, która została mniszką. W młodości Benedykt otrzymał podstawowe wykształcenie w domu, a następnie został wysłany na studia do Rzymu. Studiował sztuki wyzwolone, jednak po krótkim czasie porzucił naukę, obawiając się popadnięcia w rozwiązłe życie. Przez pewien czas przebywał w okołorzymskich wioskach, a następnie udał się do Subiaco. Początkowo zatrzymał się w kościele św. Piotra w Effide, a następnie uciekł na pustkowie nad sztucznym jeziorem, gdzie poznał eremitę Romana z Subiaco. Roman przekazał Benedyktowi habit, a ten następnie zaszył się w grocie, gdzie mieszkał przez trzy lata. W tym czasie Benedykt głosił Ewangelię mieszkającym w pobliżu pasterzom.

Gdy opat pobliskiego klasztoru zmarł, tamtejsi mnisi, poprosili Benedykta, by został następnym przełożonym klasztoru[10]. Początkowo
nie chciał się zgodzić, ale ostatecznie uległ namowom[10]. Jako opat surowo przestrzegał własnej reguły zakonnej (bardziej wymagającej niż dotychczasowa reguła Mistrza) i wymagał tego od mnichów, którzy nie chcieli się podporządkować[11]. Podjęli próbę zabicia Benedykta poprzez podanie mu zatrutego wina[12]. Według tradycji chrześcijańskiej Benedykt miał odmówić modlitwę nad czarą, która się roztrzaskała[12]. Wówczas przebaczył swoim współbraciom, zrezygnował z funkcji opata i powrócił do groty[13].

Do Benedykta zaczęli przybywać nowi uczniowie, dla których ten wybudował dwanaście małych klasztorów, dla dwunastu mnichów w każdym[14]. W każdym z nich znajdował się jeden ojciec przełożony[14]. Mieszkający w pobliżu kapłan Florencjusz był nieprzychylny Benedyktowi i, podobnie jak mnisi z Vicovaro, usiłował go otruć[15]. Ponadto chciał wprowadzić zgorszenie w klasztorze Benedykta, przysyłając mnichom siedem dziewcząt, którym kazał tańczyć nago przed zakonnikami[15].

Około 530 roku Benedykt opuścił Subiaco i udał się na górę, gdzie znajdowało się miasteczko Cassinum[16]. Zniszczył tam ołtarz Apolla, podpalił gaje i zbudował kościół św. Marcina z Tours w miejscu dawnej świątyni Apolla[16]. Po pewnym czasie powstał tam także drugi kościół pod wezwaniem Jana Chrzciciela[17]. Nie jest jasne, czy kiedykolwiek przyjął sakrament święceń, czy przestrzegał reguły zakonnej jako świecki[17]. Na Monte Cassino ewangelizował pobliskich wieśniaków oraz zajął się pisaniem własnej reguły[16]. Papież Grzegorz I w Dialogach przypisuje Benedyktowi liczne uzdrowienia, wskrzeszanie zmarłych i wypędzanie złych duchów[18]. W tym okresie Benedykt miał spotkać władcę Ostrogotów, Totilę, któremu przepowiedział rychły koniec panowania[18]. Ponadto miał przewidzieć zniszczenie Rzymu, zburzenie własnego klasztoru, swoje późniejsze kontakty z siostrą oraz własną śmierć[19].

Na sześć dni przed swoją śmiercią, Benedykt poprosił swoich uczniów by otworzyli jego grobowiec[20]. W ciągu następnych dni dostał silnej gorączki i jego stan ciągle się pogarszał[20]. 21 marca 543 albo 547 roku przyjął Eucharystię i po krótkiej modlitwie zmarł[21]. Według tradycji chrześcijańskiej zmarł w postawie stojącej, będąc podtrzymywanym przez swoich uczniów[21]. Pochowano go we wspólnym grobie z jego siostrą Scholastyką w oratorium św. Jana Chrzciciela[22]. Relikwie świętego po kilkakrotnych przeniesieniach ostatecznie wywieziono 11 lipca do Fleury we Francji na przełomie VII i VIII wieku[22].

W 1964 roku w trakcie soboru watykańskiego II Paweł VI ogłosił świętego Benedykta Patronem Europy, podkreślając w ten sposób rolę, jaką zakony oparte na jego regule odegrały w łączeniu tradycji Wschodu i Zachodu oraz cywilizowaniu Europy. Tradycja nadała mu też tytuł patriarchy monastycyzmu Zachodu.

W tradycji zachodniej uważany jest za patrona wielu zakonów, architektów, górników, rolników, inżynierów, nauczycieli, speleologów, uczniów, wydawców; jest też orędownikiem osób otrutych[23].

W ikonografii przedstawiany jest w czarnym habicie benedyktyńskim, w kukulli, z krzyżem w dłoni[24]. Ukazywany jest z siwą, niedługą brodą i łysiną czołową (niekiedy na większej łysinie znajduje się mały kosmyk włosów). W obu rękach najczęściej trzyma zwinięty zwój.

W tradycji zachodniej przypisuje się mu wiele atrybutów, m.in. anioła, bicz, hostię, kielich z wężem, rozbity puchar, kruka z chlebem w dziobie, pastorał, psa. Istnieje także
infuła u nóg z napisem Ausculta fili – Synu, bądź posłuszny[24].

Jego święto liturgiczne obchodzone jest w Kościele katolickim, anglikańskim i ewangelicznym 11 lipca na pamiątkę przeniesienia relikwii z Monte Cassino do opactwa Fleury (11 lipca 673). To doroczne święto ustanowił Paweł VI[24].

Uroczystość u benedyktynów, cystersów i trapistów obchodzona jest w dzień śmierci św. Benedykta – 21 marca, natomiast dzień pamięci poświęcenia klasztoru Monte Cassino przypada na 1 października[25].

Cerkiew prawosławna wspomina świętego mnicha 14/27 marca[d], tj. 27 marca według kalendarza gregoriańskiego.

Kościoły ormiańskie, posługujące się w liturgii kalendarzem juliańskim, wspominają św. Benedykta 21 marca/3 kwietnia, tj. 3 kwietnia według obowiązującego kalendarza gregoriańskiego.

Sformułowana idea życia monastycznego utrwaliła się nie tylko w założonej przez św. Benedykta rodzinie zakonnej, ale wywarła silny wpływ na inne instytucje zakonne: celestynów, cystersów, humiliatów, kamedułów, kartuzów, norbertanów, sylwestrynów, trapistów, wallombrozjanów i innych[22]. Św. Benedykt określany jest mianem wielkiego organizatora życia zakonnego, a zakony oparte na regule przez niego ułożonej wyniosły na ołtarze około 5500 świętych i błogosławionych, zaprowadziły na tron papieski 24 papieży i doprowadziły do otrzymania sakry 5000 biskupów[22].

Jesteśmy wdzięczni, że jesteś z nami, czy podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj nas, zobacz również nasz pracę na kanale Youtube i kliknij subskrybuj. Zapoznaj się również listę pieśni i modlitw, a także przyjrzyj się bliżej wszystkim Świętym i Błogosławionym.

Święci: Benedykt z Nursji