Błogosławiona Bronisława

Błogosławiona Bronisława

Błogosławiona Bronisława (określana również jako Bronisława Odrowążówna; ur. ok. 1200–1203, zm. 29 sierpnia 1259[a] w Krakowie na górze św. Bronisławy) – polska zakonnica w Zgromadzeniu Sióstr Kanoniczek Regularnych Zakonu Premonstratensów (norbertanek), dziewica, mistyczka, ksieni klasztoru norbertanek w Krakowie oraz błogosławiona Kościoła katolickiego, według tradycji pochodząca z rodu Odrowążów[10].

Pierwsza źródłowa informacja o bł. Bronisławie pochodzi z życiorysu św. Jacka OP, który napisał Stanisław z Krakowa, lektor krakowskiego klasztoru dominikanów, w połowie XIV wieku, na potrzeby procesu kanonizacyjnego św. Jacka OP, a znajdujący się w zbiorach Biblioteki Watykańskiej (łac. De vita et miraculis sancti Jacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum praedicatorum auctore Stanislao Lectore Cracoviensi eiusdem ordinis). Drugą źródłowo potwierdzoną informacją o bł. Bronisławie jest zapis w (łac. Liber mortuorum monasterii Sancti Vincentii Ordinis Praemonstratensis) wydaną w 1887 i powtórnie – w nowym opracowaniu – w 1971 jako nekrolog norbertanów wrocławskiego opactwa św. Wincentego, spisany w latach 1253–1289[11]. Do naszych czasów nie dochowały się natomiast zapisy klasztorne o niej, gdyż pożar z 18 maja 1528 pochłonął kościół i klasztor sióstr norbertanek[12]. Zniszczeniu uległy wtedy wszystkie księgi, nadania, archiwum i biblioteka[12]. Pamięć o bł. Bronisławie została ponadto utrwalona we wspomnieniach pisarzy średniowiecznych, m.in. Albertusa Leandera (1517), Macieja Miechowity (1521), Mateusza Valerianusa (1537) czy Seweryna z Krakowa (1594)[12].

Według tradycji z czasów nowożytnych Bronisława miała pochodzić z rodu Odrowążów, co powtarzane jest w wielu popularnych publikacjach opisujących jej życiorys[13][14][15]. Jej dziadkiem miał być Paweł Odrowąż, który miał córkę Gertrudę przyszłą ksienię klasztoru norbertanek w Ibramowicach[15][14] oraz czterech synów: Eustachego; Iwona, późniejszego biskupa krakowskiego; Miłosława i Iwana[13][14]. Eustachy wraz z żoną Beatą był dziedzicem Kamienia Śląskiego, a ojcem św. Jacka[13]. Krewnym jej miał być również dominikanin Czesław Odrowąż, późniejszy błogosławiony[13]. Ze źródeł wynika natomiast, że Bronisława pochodziła ze szlacheckiego rodu. Jednak tradycję o pochodzeniu Bronisławy z Odrowążów w historiografii uznaje się za niepotwierdzoną w źródłach[16], a badacze rodu Odrowążów uznali, że tradycja ta powstała w wyniku błędnej ich interpretacji i Bronisława nie pochodziła z tego rodu[17][10].

Data urodzin Bronisławy nie jest znana – prawdopodobnie miało to miejsce w okresie szacowanym na lata pomiędzy 1200–1203. Według tradycji hagiograficznej miała się urodzić na Górnym Śląsku w Kamieniu Śląskim i była najstarszą córką Miłosława (zwanego również Stanisławem) i Anny z domu Gryf, wnuczki Jaksy z Miechowa[13][18], oraz siostrą Szczęsława i Mikuły[13] lub córką Eustachego i siostrą św. Jacka[14][19]. W dzieciństwie oraz młodości otrzymała staranne wychowanie, pielęgnowane przez jej matkę (podstawowe prace domowe, umiejętność pisania i czytania, ziołolecznictwo, ogrodnictwo, dobre obyczaje i wiedza ogólna)[13]. Warto dodać, że na ówczesnych dworach czy zamkach książęcych była kaplica, gdzie zbierano się na wspólną modlitwę, u boku zazwyczaj kapelana rodzinnego[13]. Można więc przypuszczać, że wychowywana była również poprzez pielęgnowanie kultu i wiedzy religijnej[13]. Nieznane są bliższe okoliczności i warunki w jakich spędziła lata młodości, natomiast wiadomo, że mając 16 lat wstąpiła do klasztoru sióstr norbertanek na Zwierzyńcu, wybierając w ten sposób drogę życia konsekrowanego[13].

Na podstawie zachowanych konstytucji zakonnych z 1340 można określić porządek dnia w klasztorze, a tym samym przypuszczalny tryb jej życia klasztornego[20]. Dzień rozpoczynano odmawianiem siedmiu psalmów pokutnych[20]. Cały brewiarz odmawiano na stojąco, jako wyraz pokuty[20]. Poza tym wiele czasu spędzano na inne modlitwy w różnych intencjach[20]. Szczególną czcią otaczano Matkę Bożą[20]. Cele były nieogrzewane[20]. Obowiązywały liczne praktyki postne oraz pokutne[20]. W czasie posiłków w refektarzu odbywało się m.in. czytanie lektury duchowej[21]. Biografowie jej życia stwierdzili, że zaprowadziła ona w klasztorze – z polecenia św. Jacka – praktykę codziennego odmawiania różańca świętego[21]. Cechowało ją ponadto umiłowanie modlitwy indywidualnej, szczególnie do Męki Pańskiej[21]. Chętnie też udzielała pomocy potrzebującym i cierpiącym wskutek najazdu Tatarów[21].

Nieznana jest dokładna data złożenia przez nią ślubów zakonnych, nastąpiło to najpóźniej w 1217. Wiadomo jest natomiast, że po przejściu Tatarów i spaleniu przez nich klasztoru w 1241, była ona wówczas – według przekazanej tradycji – już przełożoną (ksieni) tego klasztoru[21]. Podczas tego najazdu siostry w obawie o swoje życie zmuszone były do opuszczenia klasztoru i udania się do kryjówek w skałach pobliskich lasów, które odtąd noszą nazwę Skał Panieńskich[22]. W tych trudnych czasach nawiązała ona kontakt z Odrowążami, którzy pomogli jej odbudować zniszczony kościół oraz klasztor[21]. Z przekazów źródłowych wiadomo, że pomogła jej wówczas Przybysława, żona Jakuba Odrowąża (ówczesnego właściciela dóbr w Kamieniu Śląskim)[21]. Po odbudowie kościoła i klasztoru, Bronisława przestała być przełożoną, bowiem w 1252 ksienią była już siostra Wiseniega.

W najtrudniejszych chwilach udawała się na Górę św. Bronisławy, gdzie oddawała się modlitwie i medytacji[23]. Tam również miała widzenie Chrystusa, który w mistycznym widzeniu stwierdził[23]:

Bronisławo, krzyż Mój jest twoim, lecz i chwała Moja twoją będzie.

Na dwa lata przed śmiercią miała następne szczególne widzenie duchowe, w którym dowiedziała się o śmierci św. Jacka[21]. Podała ona wówczas siostrom treść tego widzenia[12]. Będąc zatopioną w modlitwie ujrzała nad dominikańskim kościołem Świętej Trójcy w Krakowie wielką jasność i postępujący orszak Matki Bożej prowadzącej św. Jacka[21]. Po skierowanym pytaniu do Maryi otrzymała od niej następującą odpowiedź[12]:

Bronisławo, córko moja, jestem matką miłosierdzia, a ten którego widzisz, to brat twój Jacek, którego do wiecznej chwały prowadzę.

Zmarła 29 sierpnia 1259 na wzgórzu Sikornika podczas modlitwy[24][b], nazwanym później górą św. Bronisławy i tam została początkowo pochowana, ponieważ kościół i klasztor nie był jeszcze w pełni odbudowany po zniszczeniach tatarskich[12].

Po zakończeniu odbudowy kościoła i klasztoru ciało bł. Bronisławy zostało przeniesione i umieszczone we wschodniej ścianie kościoła, a następnie miejsce to zamurowano, z uwagi na ewentualność kolejnych niszczycielskich najazdów[25]. Na początku XVII wieku (14 października 1604), kiedy z polecenia ksieni klasztoru s. Doroty Kątskiej powiększono kościół natrafiono na jej zamurowaną trumienkę, a następnie powtórnie ją ukryto w kościelnych murach[26]. W 1656 kościół ten został ograbiony przez wojska szwedzkie podczas ich najazdu[26]. Następnie w 1782 ksieni s. Magdalena Otfinowska odnalazła ukrytą, dębową trumienkę za ołtarzem św. Jacka w prezbiterium[26]. Ówczesny proboszcz ks. Wacław Tworkowski po uzyskaniu zgody władz kościelnych wyjął jej kości oraz przełożył je do nowej cynowej trumienki i umieścił ją w murze kościoła przy ołtarzu św. Anny[26]. W 1840, w związku z jej beatyfikacją otwarto grób, wydobyto dwie trumienki – dębową i cynową, które później przekazano do archiwum klasztornego[11]. Wyjęto z nich jej relikwie i przełożono do nowej trumny fundacji ksieni s. Ewy Stobieckiej, wykonanej z brązu przez artystę Henryka Kossowskiego, zwieńczonej koroną z orłem i herbem Odrowąż oraz medalem papieża Grzegorza XVI, która jest wyeksponowana przy bocznym ołtarzu poświęconym bł. Bronisławie[27].

Można dodać, że 29 sierpnia 2003 dokonano uroczystego wprowadzenia części jej relikwii do Sanktuarium św. Jacka w Legnicy[28]. Następnie 31 sierpnia 2014 część jej relikwii została wprowadzona również do kościoła Wszystkich Świętych w Brzezinach[29].

W 1600 ukazał się Katalog świętych i błogosławionych Męczenników, Wyznawców, Panien i Pań Korony Polskiey y Miasta Krakowa, w którym wpisano imiona 70 osób i podano daty ich śmierci. Na 59. miejscu umieszczona jest „Błogosławiona Bronisława Zakonu Premonstrateńskiego za Zwierzencu 1259”. Katalog ten potwierdził Mistrz Pałacu Apostolskiego G. M. Guanzelli w Rzymie. W 1604 wpisano jej imię z tytułem błogosławionej w Poczet Patronów Królestwa Polskiego, na przedstawieniu graficznym z obrazem Orła Białego. W 1650 umieszczono wezwanie Bronisławy (z tytułem beata), w litanii błogosławionych całego zakonu norbertańskiego.

Początkowo jej kult koncentrował się na górze św. Bronisławy, gdzie według tradycji zmarła oraz gdzie była pierwotnie pochowana[30]. Informacje z przełomu XVII i XVIII wieku mówią, że na górze tej w miejscu, gdzie znajdowała się jej pustelnia, postawiono krzyż, do którego pielgrzymowano[30]. Do krzyża tego pielgrzymowała m.in.w dniu 3 września 1683 królowa Maria Kazimiera d’Arquien zwana (Marysieńką) z synem królewiczem Aleksandrem[31]. W 1702 w miejscu tym norbertanin, proboszcz ks. Herman Suchodębski wybudował kaplicę pw. bł. Bronisławy[32] oraz umieścił w niej półkolisty obraz z jej podobizną i wystawił księgę pamiątkową dla pielgrzymów[30]. W 1759 ówczesna ksieni s. Petronela Poniatowska, kaplicę tą znacznie powiększyła, która następnie została poświęcona 23 września 1759[33]. Kaplicę tą odwiedził m.in. 23 czerwca 1787 król Polski Stanisław August Poniatowski[31].

W 1786 ułożono hymn, litanię i modlitwy ku jej czci, a w 1789 ukazał się drukiem jej pierwszy żywot napisany przez o. Wawrzyńca Teleszyńskiego OP[22].

Modlitwy do błogosławionej Bronisławy są odmawiane przed jej ołtarzem i relikwiami w klasztorze sióstr norbertanek w każdy wtorek, o godz. 19:00, po wcześniejszym odprawieniu mszy świętej i odmówieniu litanii ku jej czci[34][31]. Ponadto odmawiana jest nieustająca nowenna z licznym udziałem księży i wiernych, w czasie której oddawana jest jej cześć oraz dołączane są prośby i podziękowania wiernych.

W Ameryce istnieją kościoły pod jej wezwaniem, budowane są kaplice i kapliczki jej poświęcone. W wielu kościołach znajdują się obrazy z jej podobizną (m.in. takich malarzy jak: Wojciech Eljasz-Radzikowski, Józef Kaczmarczyk, Kasper Pochwalski czy Piotr Stachiewicz), witraże i rzeźby.

W ikonografii bł. Bronisława jest przedstawiana w białym habicie, czasami klęcząca przed Chrystusem trzymającym krzyż lub przed Trójcą Przenajświętszą[22]. Jej atrybutem jest lilia lub krzyż[22].

W 1838 po ustaniu epidemii cholery w Krakowie, co przypisywano modlitwom wstawienniczym ku s. Bronisławie, ówczesna ksieni klasztoru s. Ewa Stobiecka poczyniła starania w celu wyniesienia jej na ołtarze[35]. Zwróciła się ona wtedy
do ks. kanonika Józefa Pawłowskiego z kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie o zajęcie się tą sprawą, a ten z kolei zwrócił się do biskupa krakowskiego Karola Skórkowskiego, przebywającego wówczas na wygnaniu w Opawie i do sufragana krakowskiego Franciszka Zglenickiego[35]. Następnie ks. Pawłowski już jako postulator udał się do Rzymu, gdzie zdał sprawę papieżowi Grzegorzowi XVI[35][31]. Następnie sprawą zajęli się dominikanin o. Gwalbert Leszczyński OP i franciszkanin o. Franciszek Czekan OFMConv., którzy poczynili starania w celu zbadania jej kultu[36]. Po skompletowaniu dokumentacji i przesłuchaniu wielu osób, które zaświadczyły o jej odwiecznym kulcie, akta te przesłano do Rzymu w celu dalszego postępowania[36]. Na podstawie tej dokumentacji znany rzymski adwokat Francisco Bartoleschi opracował tzw. Positio z prośbą do papieża o zatwierdzenie jej kultu[36]. Na spotkaniu Kongregacji ds. Obrzędów 3 sierpnia 1839 zaaprobowano ten kult i przekazano sprawę 23 sierpnia tegoż roku do akceptacji papieżowi Grzegorzowi XVI, który wyraził zgodę, a tym samym ogłosił ją błogosławioną[36].

Główne uroczystości jej beatyfikacji odbyły się 2 września 1840 w Krakowie[37]. Po nieszporach i odczytaniu dekretu beatyfikacyjnego Stolicy Apostolskiej w kościele dominikanów pw. Świętej Trójcy odbyła się uroczysta procesja z jej relikwiami do kościoła św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie z udziałem bp. Franciszka Zglenickiego[37]. Uroczystości beatyfikacyjne zostały zakończone 5 września uroczystą mszą świętą sprawowaną w kaplicy bł. Bronisławy na wzgórzu Sikornik[38]. Obraz do ołtarza bł. Bronisławy namalował krakowski malarz Wojciech Eljasz-Radzikowski[38], natomiast srebrny relikwiarz na czaszkę błogosławionej wykonał Franciszek Kausa[38].

Kongregacja następnie wyraziła zgodę na tekst mszy świętej jej poświęcony jak i na formularz brewiarzowy[37].

W celu zebrania pełnej dokumentacji w sprawie jej kanonizacji powołano następnie 19 czerwca 2002 Komisję Historyczną w archidiecezji krakowskiej przez kard. Franciszka Macharskiego pod przewodnictwem (do 2017) prof. dr hab. Wacławy Szelińskiej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami (konstytucją apostolską Divinus perfectionis Magister) do kanonizacji potrzebny jest cud uczyniony za jej wstawiennictwem, który po rozpatrzeniu powinien być zaakceptowany przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych, a następnie zatwierdzony przez papieża. Zgłoszony i potwierdzony przez lekarzy cud to sprawa uzdrowienia z raka skóry Romualdy Unickiej.

Do 1855 wspomnienie liturgiczne bł. Bronisławy obchodzono w dniu 3 września, a następnie je przesunięto na 1 września[39].

Błogosławiona Bronisława została zaliczona do rzędu błogosławionych patronów Polski przez papieża Grzegorza XVI[40]. Ponadto jest patronką diecezji opolskiej oraz dobrej sławy[23]. Błogosławiona Bronisława jest też patronką Zwierzyńca oraz Krakowa[32].

W latach międzywojennych powstały na terenie Polski liczne towarzystwa jej imienia[39]. W 1920 Towarzystwo św. Bronisławy powstało w Chorzowie[41]. W tymże roku podobne towarzystwo powstało również we Lwowie pod nazwą Stowarzyszenie dziewcząt pod patronatem św. Bronisławy[42]. W 1926 podobną inicjatywę utworzenia stowarzyszenia poczyniono w Poznaniu[42] oraz w Paryżu[31].

W Krakowie jedna z ulic od 1912 nosi jej imię[43]. Jej imieniem nazwano też ulicę w katowickiej dzielnicy Ligota-Panewniki[44] oraz miejscowościach: Kamieniu Śląskim[45], Łodzi[46], Szczecinie[47], Gliwicach[48] i Tychach[49]. Imię błogosławionej nadano także jednej z planetoid ((1315) Bronisława)[50].

Dobrze, że jesteś, dobrze Cię widzieć, jeśli podoba Ci się to co robimy prosimy wesprzyj nas, a gdy już to zrobisz zobacz nasz kanał na Youtube i kliknij subskrybuj🙂 i w wolnej chwili zobacz spis pieśni i modlitw, a także przyjrzyj się wszystkim Świętym i Błogosławionym.

Błogosławieni: Błogosławiona Bronisława